Zaawansowana próchnica to poważna choroba, która nieleczona może doprowadzić do utraty zębów, a nawet wystąpienia groźnych chorób ogólnoustrojowych. Ze względu na to, pacjenci skarżący się na ból i skrajną nadwrażliwość zębów, którzy zauważyli na swoich zębach czarne ubytki, powinni jak najszybciej udać się do gabinetu stomatologa. Leczenie zaawansowanej próchnicy jest możliwe, jednak wymaga szybkiego i kompleksowego działania.
Najważniejsze wątki:
- Co prowadzi do zaawansowanej próchnicy?
- Kiedy mamy do czynienia z zaawansowaną próchnicą?
- Zaawansowana próchnica – objawy skłaniające do wizyty u stomatologa
- Metody diagnozy zaawansowanej próchnicy
- Metody leczenia zaawansowanej próchnicy zębów
- Zaawansowana próchnica – skutki braku leczenia groźne dla zdrowia
- Jak powinna wyglądać skuteczna profilaktyka próchnicy?
Co prowadzi do zaawansowanej próchnicy?
Główną przyczyną próchnicy jest nieodpowiednia higiena jamy ustnej oraz dieta bogata w cukry. Nieodpowiednia technika szczotkowania, zbyt rzadkie i za krótkie mycie zębów wraz z pomijaniem nitkowania wiąże się z rozwojem próchnicotwórczych bakterii w jamie ustnej. Żywią się one węglowodanami pozostałymi na zębach, a jako produkt przemiany materii wydalają kwas mlekowy. Długotrwała obecność tego związku chemicznego w jamie ustnej powoduje na początku demineralizację szkliwa, a w końcu powstanie powiększających się ubytków w zębach.
Kiedy mamy do czynienia z zaawansowaną próchnicą?
O próchnicy zaawansowanej z reguły mówimy wtedy, gdy ubytki poza szkliwem zaczynają obejmować również zębinę i miazgę. Istnieje jednak kilka stopni zaawansowania próchnicy, zależnie od tego ile zębów w łuku jest objętych ogniskiem choroby i jak głęboko sięgają ubytki. To efekt skrajnego, długotrwałego zaniedbania higieny jamy ustnej, który wymaga specjalistycznego leczenia.
Zaawansowana próchnica – objawy skłaniające do wizyty u stomatologa
Istnieją różne objawy, które mogą świadczyć o próchnicy. W początkowym stadium nie powoduje żadnych dolegliwości i często jest diagnozowana przez stomatologa podczas rutynowych badań kontrolnych. Na tym etapie mówimy o próchnicy początkowej, która przyjmuje formę płaskich, białych lub blado-beżowych plamek na zębach. Następny etap to objęcie zasięgiem próchnicy tkanek leżących poniżej szkliwa - najpierw zębiny, później miazgi.
Dopiero zaawansowana próchnica objawia się silnym bólem zęba, który świadczy o chorobie miazgi. Symptomy, które powinny skłonić do wizyty u stomatologa to ból, który występuje samoistnie, nasila się w pozycji leżącej lub ból podczas gryzienia, a także jedzenia i picia zimnych pokarmów oraz napojów. Próchnica zaawansowana jest łatwo zauważalna przez samego pacjenta, ponieważ przyjmuje formę czarnych lub ciemnobrązowych ubytków w zębie.
Metody diagnozy zaawansowanej próchnicy
Odpowiednia diagnoza jest w kluczowa przypadku zaawansowanej próchnicy. Metoda leczenia zależy bowiem od stadium choroby, dlatego przed jego podjęciem, stan jamy ustnej powinien zostać oceniony przez lekarza stomatologa. Odbywa się to przy pomocy kilku najważniejszych badań, które można podzielić na kliniczne i radiologiczne.
Badania kliniczne
Badania kliniczne pozwalają m.in. na stwierdzenie, jak duży jest zakres uszkodzeń, a także na ocenę żywotności zęba. Nieleczona próchnica może doprowadzić do obumarcia zęba w wyniku długotrwałej infekcji miazgi, dlatego przeprowadzenie takiego badania jest niezbędne. W toku badań klinicznych możliwe jest również sprawdzenie obecności ewentualnego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych, czyli stanu zapalnego w kości, za pomocą tzw. testu opukowego.
Badania radiologiczne
Kolejnym krokiem jest badanie radiologiczne, czyli prześwietlenie pozwalające na uzyskanie obrazu wewnętrznych struktur jamy ustnej. Do diagnostyki próchnicy pomocny jest pantomogram oraz zdjęcia skrzydłowo-zgryzowe. Jest ono niezbędne do oceny stanu korzeni zębów, głębokości ubytków próchnicowych oraz do sprawdzenia obecności zmian zapalnych w kości. Po wykonaniu wszystkich tych badań stomatolog będzie w stanie dopasować odpowiedni plan leczenia indywidualnie do pacjenta.
Metody leczenia zaawansowanej próchnicy zębów
Pierwszą metodą leczenia próchnicy, która przychodzi pacjentom na myśl, to leczenie zachowawcze – czyli usunięcie zniszczonych próchnicowo tkanek zęba i założenie wypełnienia kompozytowego. Ten sposób sprawdzi się jednak tylko w przypadkach, gdy próchnica znajduje się w granicach szkliwa i zębiny, a miazga pozostała nienaruszona.
Jeżeli próchnica objęła miazgę zęba, a wraz z chorobą postępują uszkodzenia nerwu zęba lub zmiany zapalne przy korzeniu, konieczne jest leczenie kanałowe. Polega ono na usunięciu miazgi z zęba, opracowaniu i zdezynfekowaniu kanałów, a następnie wypełnieniu odpowiednim materiałem.
W rzadkich przypadkach zdarza się, że próchnica znajduje się na granicy zębina-miazga i po usunięciu ubytków dochodzi do odsłonięcia nerwu, ale miazga jeszcze nie wykazuje objawów zapalenia. Wówczas można wykonać tzw. leczenie biologiczne. Polega ono na punktowym nałożeniu specjalnego materiału na miejsca odsłonięcia nerwu, a następnie założeniu wypełnienia. Ząb po leczeniu biologicznym musi pozostać jednak pod ścisłą obserwacją lekarza, ponieważ jest to leczenie warunkowe i istnieje ryzyko konieczności późniejszego przeprowadzenia leczenia kanałowego.
Czasami zniszczenie próchnicowe jest tak rozległe, że niemożliwa jest żadna z powyższych metod leczenia. Wówczas jedynym rozwiązaniem może okazać się usunięcie zęba. Ten zabieg pozwoli na zahamowanie rozwoju infekcji i uniknięcie groźnych dla zdrowia komplikacji.
Zaawansowana próchnica – skutki braku leczenia groźne dla zdrowia
To niezwykle ważne, aby zapobiegać próchnicy lub jak najszybciej ją wyleczyć. Skutki braku leczenia wpływają bowiem nie tylko na estetykę uśmiechu i dolegliwości w obrębie jamy ustnej, ale i na zdrowie całego organizmu. Tocząca się w zębie infekcja może doprowadzić do rozwinięcia się w kości stanu zapalnego, w wyniku którego w obrębie twarzoczaszki rozwijają się ropnie oraz torbiele. Wtedy często konieczna jest bardziej inwazyjna interwencja chirurgiczna, która polega na nacięciu ropnia, wyłuszczeniu torbieli czy ekstrakcji zniszczonego zęba.
Zaawansowana próchnica zębów w przypadku braku leczenia może spowodować rozwój chorób odogniskowych. W takich przypadkach łatwo jest o przeniesienie się czynnika chorobotwórczego z zęba do krwiobiegu. Wraz z krwią bakterie podróżują po całym organizmie i powodują stany zapalne w innych, odległych narządach – takich jak serce, wątroba, nerki lub nawet mózg. W skrajnych przypadkach nieleczone infekcje mogą prowadzić do wystąpienia sepsy. Najbardziej narażeni są na to pacjenci w starszym wieku, obciążeni chorobami ogólnoustrojowymi, pacjenci z obniżoną odpornością, po przeszczepach, przyjmujący leki immunosupresyjne, a także pacjenci z wadami serca i wszczepionymi sztucznymi zastawkami. Ze względu na to, próchnicy nie wolno pod żadnym pozorem bagatelizować.
Jak powinna wyglądać skuteczna profilaktyka próchnicy?
Na szczęście, po wyleczeniu zaawansowanej próchnicy, możliwe jest skuteczne zapobiegnięcie ponownemu wystąpieniu tej choroby. Profilaktyka próchnicy polega przede wszystkim na zadbaniu o odpowiednią higienę jamy ustnej – powinna składać się ona ze skutecznego mycia zębów przynajmniej dwa razy dziennie przez dwie minuty oraz codziennego nitkowania zębów.
Bardzo ważne jest również unikanie jedzenia próchnicotwórczego, takiego jak słodycze, napoje gazowane, czy wysoko przetworzone produkty mączne – czyli wszystkie pokarmy bogate w węglowodany proste. Ta praktyka powinna zostać również dopełniona regularnymi zabiegami higienizacyjnymi w gabinecie, czyli usuwaniem kamienia nazębnego czy fluoryzacją. Tak więc odpowiednia higiena jamy ustnej, właściwa dieta i regularne wizyty u dentysty są kluczowe zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu próchnicy.
