Mikrognacja polega na niedostatecznym rozwoju żuchwy, w wyniku czego twarz ma niewłaściwe proporcje. Jednak niekorzystny wygląd ma znaczenie drugorzędne wobec zaburzeń funkcji żucia i innych zdrowotnych konsekwencji wady. W tym artykule opisujemy przyczyny, objawy i możliwości leczenia dla osób z mikrognacją.
Mikrognacja - spis treści:
- Objawy mikrognacji
- Współczesny stan wiedzy o mikrognacji
- Konsekwencje mikrognacji
- Przyczyny mikrognacji
- Leczenie mikrognacji
- Mikrognacja a higiena jamy ustnej - rekomendacje specjalistów
Objawy mikrognacji
Mikrognacja to wrodzona lub rozwojowa wada, której istotą jest zbyt mała wielkość żuchwy. Jest ona wówczas krótsza, a przez to cofnięta. To zmienia proporcje twarzy, układ zębów i funkcje układu stomatognatycznego.
Współczesny stan wiedzy o mikrognacji
Mikrognacja występuje zarówno jako wada izolowana, jak i jeden z szeregu objawów w zespołach genetycznych:
- zespole Wolfa-Hirschhorna
- zespole Pierre’a Robina
- zespole Downa
- progerii Hutchinsona-Gilforda
- zespole Pataua
- zespole Turnera
- zespole Edwardsa
- zespole Marfana
- zespole Treacher Collinsa
- zespole Smitha-Lemliego-Opitza
- zespole Silvera-Russella
- zespole Seckela
- zespole kociego krzyku
- zespole mózgowo-żebrowo-żuchwowy
- achondroplazji (karłowatości)
Konsekwencje mikrognacji
Mikrognacja objawia się w sposób wychodzący znacznie poza obszar spraw związanych z uzębieniem. W przypadku niemowląt i dzieci niedostatecznie rozwinięta żuchwa powoduje:
- trudności z oddychaniem
- chroniczne niedotlenienie
- chrapanie
- świszczący oddech
- epizody bezdechu
- problemy z karmieniem
Mikrognacja dużego stopnia powoduje, że język nie ma wystarczającej przestrzeni w jamie ustnej. Osoby z mikrognacją mają zwiększone ryzyko obturacyjnego bezdechu sennego.
Produkty powiązane
Wspomniane problemy z karmieniem niemowląt z mikrognacją oznaczają brak właściwego przyrostu masy ciała oraz wszystkie związane z tym osłabienia zdrowia i spowolniony ogólny rozwój organizmu.
Cofnięta dolna część twarzy bardzo niekorzystnie wpływa na wygląd człowieka. To bywa źródłem obniżonej samooceny i kompleksów.
Wady zgryzu i nieprawidłowy styk zębów są przyczyną zaburzeń funkcji żucia i połykania pokarmów. To również liczne problemy z uzębieniem. Abrazja, czyli ścieranie szkliwa, osłabia kondycję zębów, zwiększa ryzyko urazów siekaczy z uwagi na protruzję. U osób cierpiących na mikrognację, zęby są bardziej podatne na:
- próchnicę
- uszkodzenia mechaniczne
- nadwrażliwość
Nieprawidłowo ukształtowana jama ustna bywa też powodem zaburzeń mowy. Wady obejmujące podniebienie mogą uniemożliwiać prawidłowe artykułowanie głosek.
>> Porównaj to z podniebieniem gotyckim.
Produkty powiązane
Przyczyny mikrognacji
Do przyczyn mikrognacji zaliczane są:
- mutacje genetyczne
- zaburzenia rozwojowe
- czynniki zaburzające wzrost tkanek żuchwy na etapie prenatalnym (podczas ciąży)
Sprawdź też >> 7 ważnych faktów o leczeniu zębów podczas ciąży
Gdy mowa o czynnikach środowiskowych, mogących wywołać mikrognację, chodzi o narażenie na toksyczne dla płodu substancje. Dotyczy to:
- alkoholu
- kontaktu z metalami ciężkimi
- narażenia na niektóre substancje chemiczne (np. pestycydy)
- zażywania leków bez konsultacji z lekarzem
- nałogowego palenia tytoniu
- urazów wewnątrzmacicznych
W przypadku, gdy mikrognacja jest względnie niewielka, istotną rolę może odegrać dentysta. To właśnie ten specjalista często jako pierwszy zauważa charakterystyczne nieprawidłowości w budowie jamy ustnej.
Mikrognacja może powstać w dzieciństwie i w wieku dorosłym jako skutek:
- urazu twarzoczaszki
- złamań i zwichnięć żuchwy
- zaburzeń funkcjonowania stawu skroniowo-żuchwowego
Istnieje też ryzyko powstania mikrognacji jako skutku powikłań lub błędów przy operacyjnym leczeniu rozszczepu podniebienia i szczęki.
Produkty powiązane
Leczenie mikrognacji
Możliwe jest zdiagnozowanie mikrognacji na podstawie badań prenatalnych. Z obserwacji lekarzy wynika, że w pierwszym roku życia u wielu małych pacjentów może dojść do samoistnego cofnięcia się wady i przyspieszonego wzrostu żuchwy.
Bardzo ważnym elementem opieki nad niemowlęciem jest dobranie optymalnej pozycji do spania. Tu koniecznie należy stosować zalecenia specjalisty. Jeśli zachodzi potrzeba - można wykorzystać maskę twarzową lub aparaty ułatwiające oddychanie w czasie snu.
Samo rozpoznanie mikrognacji zazwyczaj nie wymaga diagnostyki. Jednak przy planowaniu leczenia wykorzystuje się nowoczesne techniki obrazowania, m.in. tomografię komputerową i zdjęcie pantomograficzne.
Leczenie zależy od:
- faktu, czy mikrognacja jest izolowana czy należy do szerszego spektrum objawów
- wieku pacjenta
- stopnia zaawansowania anomalii
- współistniejących problemów (np. zaburzeń oddychania)
U dzieci dość często zastosowanie znajdują aparaty ortodontyczne bądź specjalistyczne. Gdy młody organizm wciąż rośnie - można stymulować jego rozwój w taki sposób, by ukierunkować wzrost żuchwy i skorygować zgryz.
Produkty powiązane
Zaawansowana postać mikrognacji oraz wiek dorosły są wskazaniem do interwencji chirurgicznej. Zabiegiem stosowanym w leczeniu mikrognacji jest osteotomia żuchwy. Lekarze podejmują się też wydłużenia kości, w których wzrost został zahamowany. Po wykonanych zabiegach zwykle potrzebna jest rehabilitacja i ćwiczenia układu stomatognatycznego. Wskazana jest wówczas praca interdyscyplinarna - z fizjoterapeutą stomatologicznym i logopedą.
Mikrognacja a higiena jamy ustnej - rekomendacje specjalistów
Podczas ortodontycznego leczenia mikrognacji warto korzystać z nowoczesnych metod higieny jamy ustnej. Aparat jest wyzwaniem dla utrzymania zębów w należytej czystości, ponieważ tworzy dodatkowe ciasne przestrzenie. Dlatego ortodonci zalecają używanie na co dzień szczoteczki sonicznej. Aktywna piana powstająca podczas mycia zębów tym urządzeniem, pozwala dotrzeć substancjom aktywnym do wszystkich szczelin.
Produkty powiązane
Podstawą dla utrzymania zębów w dobrej kondycji jest systematyczne usuwanie płytki nazębnej. Pomocne będą też dobrej jakości preparaty i akcesoria, takie jak:
Profilaktyka stomatologiczna u pacjentów z problemem mikrognacji, to przede wszystkim systematyczne kontrole u dentysty - tak często, jak zaleca lekarz. Istotnym wsparciem zdrowia zębów może być:
- lakowanie
- higienizacja
- dieta ograniczająca słodycze i napoje słodzone
- fluoryzacja
Produkty powiązane
Bibliografia:
- S. Müller-Hagedorn, V. Abadie, T. Bartzela, Orthodontic Perspectives in the Interdisciplinary Management of Pediatric Obstructive Sleep Apnea [w:] Children (Basel) 2025 Aug 14;12(8)
- D. Zammit, R. E. Ettinger, P. Sanati-Mehrizy, S. M. Susarla, Current Trends in Orthognathic Surgery [w:] Medicina 2023, 59(12)
- K. Evans, K. Sie, R. Hopper, R. Glass, A. Hing, M. Cunningham, Robin Sequence: From Diagnosis to Development of an Effective Management Plan [w:] Pediatrics 2011 May;127(5)
- V. Giuntini, J. A. McNamara Jr, L. Franchi, Treatment of Class II Malocclusion in the Growing Patient: Early or Late? [w:] Seminars in Orthodontics Volume 29, Issue 2, June 2023
