Zespół Costena jest bolesnym zjawiskiem, którego źródło tkwi w stawie skroniowo-żuchwowym. Może utrudniać przeżuwanie pokarmów, mówienie i ziewanie. Jeśli zauważysz u siebie objawy wskazujące na zespół Costena - warto wybrać się na konsultację do gabinetu stomatologicznego.
Najważniejsze informacje o zespole Costena
- Zespół Costena - co to jest?
- Staw skroniowo-żuchwowy - ból w zespole Costena
- Objawy zespołu Costena
- Przyczyny zespołu Costena
- Zespół Costena - leczenie
- Zespół Costena - jak dbać o zęby?
Zespół Costena - co to jest?
Zespół Costena (ang. Costen’s syndrome) to schorzenie znane też jako zespół bólowy stawu skroniowo-żuchwowego lub dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego. Jest to grupa objawów występujących przy nieprawidłowym działania stawu skroniowo-żuchwowego oraz mięśni odpowiadających za pracę żuchwy. Według danych medycznych o wiele częściej zespół Costena jest diagnozowany u kobiet młodych - do 40. roku życia.
Termin zespół Costena wziął się od nazwiska lekarza, który jako pierwszy zbadał i opisał w 1934 roku grupę pacjentów, którzy trafili do niego z charakterystycznymi symptomami. James B. Costen był amerykańskim otolaryngologiem, czyli specjalistą w dziedzinie chorób twarzoczaszki, jamy ustnej, gardła, krtani, nosa, ucha. Zauważył on, że niektóre osoby cierpią z powodu bólu głowy, szyi i szczęki, mimo braku chorób uszu czy problemów z zębami. Jego obserwacje doprowadziły do odkrycia związków między opisywanymi dolegliwości a zaburzeniami zgryzu i stawu skroniowo-żuchwowego. Porównaj to z osteotomią żuchwy.
Produkty powiązane
Staw skroniowo-żuchwowy - ból w zespole Costena
Najbardziej dokuczliwym problemem w zespole Costena jest ból stawu skroniowo-żuchwowego. Nierzadko promieniuje w kierunku ucha, głowy i oka. Czasem pacjenci zgłaszają się do dentysty skarżąc się na ból zębów, a po przeprowadzonej kontroli okazuje się, że zęby są zdrowe i przyczyną bólu nie jest próchnica czy inne stany zapalne. Osoby z zespołem Costena doświadczają bólu i napięcia twarzy.
Objawy zespołu Costena
Oprócz bólu, w zespole Costena często występują inne specyficzne objawy. Należą do nich:
- szumy w uszach
- zaburzenia ruchomości żuchwy
- bóle głowy
- ból promieniujący w kierunku szyi, barków
- odczuwanie trzasków w stawie skroniowo-żuchwowym podczas otwierania ust
- niemożność swobodnego ziewania
- niesymetryczność twarzy wynikająca z nierównomiernych napięć mięśni
Produkty powiązane
Przyczyny zespołu Costena
Przyczyny zespołu Costena mogą być bardzo różne - zarówno o podłożu fizjologicznym, jak i psychicznym. Aby zrozumieć ten mechanizm, trzeba zwrócić uwagę, że staw skroniowo-żuchwowy łączy żuchwę z kością skroniową czaszki. Całość opleciona jest siecią mięśni, które poruszają żuchwą.
Wady zgryzu są jedną z przyczyn zespołu Costena, ponieważ oddziałują na cały układ stomatognatyczny. Nieprawidłowa okluzja, czyli nic innego jak wady zgryzu, mogą prowadzić m.in. do napięć mięśni odpowiedzialnych za żucie oraz do przeciążenia stawów skroniowo-żuchwowych.
Do innych przyczyn zespołu Costena zaliczamy:
- uszkodzone lub źle wykonane uzupełnienia protetyczne
- urazy twarzy i żuchwy
- zgrzytanie zębami, czyli bruksizm
- przerost mięśni żwaczy (np. z powodu ustawicznego żucia gumy)
- uszkodzenie nerwu trójdzielnego
- borelioza, toczeń
Produkty powiązane
Skutkiem tych czynników jest przemieszczenie krążka stawowego oraz zwiększone tarcie podczas wykonywania ruchów żuchwy. To wywołuje stan zapalny i bolesność.
Zespół Costena jest wiązany przez specjalistów także z takimi czynnikami, jak długotrwały stres. Gdy człowiek reaguje zgrzytaniem zębami, nieświadomym zaciskaniem żuchwy, to konsekwencją tego są między innymi napięcia mięśni twarzy.
Rzadziej, ale zdarza się także, że stany zapalne stawu skroniowo-żuchwowego:
- mają podłoże reumatyczne
- są spowodowane dną moczanową
- wynikają z osteoporozy lub niedoborów żywieniowych
- są konsekwencją niewyleczonych stanów zapalnych uszu, ślinianek lub przyzębia
- powstają przez szkodliwe nawyki, np. podpieranie ręką żuchwy (a przez to wywoływanie silnego nacisku)
Produkty powiązane
Czasami zespół Costena wynika z błędnie przeprowadzonych zabiegów stomatologicznych lub wadliwych protez.
O zespole Costena mówimy dziś jako schorzeniu w obszarze kilku specjalizacji. Przyczyny mogą wynikać z problemów ortodontycznych, stomatologicznych i neurologicznych.
>> Sprawdź czym jest stomatologia zachowawcza
Zespół Costena - leczenie
Leczenie zespołu Costena poprzedza dokładna diagnostyka, która ma sprecyzować powody dolegliwości. Od tego uzależnione jest dalsze postępowanie. Dlatego zwykle lekarze wykonują szereg badań mających na celu wykluczenie lub potwierdzenie kolejnych potencjalnych przyczyn. Zdjęcie RTG lub tomografia komputerowa zębów to nowoczesne metody obrazowania, które dają odpowiedź na pytania o budowę zębów i zgryzu.
Produkty powiązane
Regularne kontrole u dentysty to pierwszy krok. Ocena stanu uzębienia to nie tylko kwestia próchnicy, ale też wad zgryzu. Jeżeli występują napięcia mięśni układu żucia, niezmiernie pomocna może okazać się pomoc fizjoterapeuty stomatologicznego. Sami także możemy opanować techniki relaksacji, ćwiczenia rozluźniające mięśnie żuchwy.
W trudnych przypadkach zastosowanie znajdują zastrzyki z toksyny botulinowej, czyli botoksu. U osób zmagających się z bruksizmem dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie szyny relaksacyjnej.
Współpraca z ortodontą to długofalowe działanie, dzięki któremu skorygujemy zgryz i odciążymy staw skroniowo-żuchwowy. Ważna jest też edukacja i świadomość oddziaływania niektórych nawyków (np. obgryzanie paznokci, nagryzanie twardych przedmiotów, prowadzenie rozmów telefonicznych ze słuchawką przyciśniętą między ramieniem a twarzą).
Leczenie zespołu Costena w przypadku szczególnych wad w budowie szczęki i żuchwy, może wymagać operacji z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej.
Jeśli zespół Costena ma związek z chorobami reumatologicznymi - leczenie należy prowadzić właśnie w tym kierunku, by zapobiegać zmianom zwyrodnieniowym.
Produkty powiązane
Zespół Costena - jak dbać o zęby?
Dla osób cierpiących na zespół Costena bardzo ważną rolę odgrywa dbałość o zęby. Sprawdź 10 mitów na temat higieny jamy ustnej. Zdrowe zęby są ważne absolutnie dla każdego, a ich dobry stan pomoże w przypadku objawów zespołu Costena, przyspieszyć diagnostykę dzięki wykluczeniu potencjalnych przyczyn.
- Szczoteczka soniczna to nowoczesny sposób na codzienną higienę, szczególnie dla osób noszących aparat. Sprawdź 7 wskazówek jak myć zęby z aparatem ortodontycznym.
- Pasta do zębów z fluorem to codzienne wsparcie dla szkliwa. Ochrona przed demineralizacją gwarantuje mocne zęby.
Produkty powiązane
- Ogranicz spożywanie słodyczy i napojów słodzonych. Cukier jest pożywką dla bakterii próchnicotwórczych.
- Płyn do płukania jamy ustnej ma działanie antybakteryjne i odświeżające. Dodatkowo zapobiega tworzeniu się kamienia nazębnego.
- Nić dentystyczna pomoże Ci zadbać o przestrzenie międzyzębowe. Każdego dnia usuwaj resztki pokarmów i płytkę nazębną z trudno dostępnych miejsc.
- Dbaj o zdrową dietę zawierającą witaminy i składniki mineralne. Suplementuj witaminę D by zapobiegać osłabieniu kości.
- Jeśli ortodonta zdiagnozuje istotną wadę zgryzu - podejmij leczenie zgodnie planem specjalisty.
- Odwiedzaj systematycznie gabinet stomatologiczny i jeśli to wskazane - poddaj się higienizacji zębów, by chronić jamę ustną przed paradontozą lub innymi schorzeniami dziąseł.
- Jeżeli zaburzenia w pracy stawu skroniowo-żuchwowego są spowodowane brakami w uzębieniu - rozważ uzupełnienie protetyczne lub wszczepienie implantów.
Produkty powiązane
Sprawdź naszą ofertę! Pełna gama akcesoriów do higieny jamy ustnej:
- szczoteczki magnetyczne
- szczoteczki soniczne i elektryczne dla dzieci
- szczoteczki manualne
- czyściki do języka
Bibliografia:
Kamal G. Effat, Otological symptoms and audiometric findings in patients with temporomandibular disorders: Costen's syndrome revisited [w:] The Journal of Laryngology and otology 2016 Dec;130(12)
Kamal G. Effat, A minireview of the anatomical and pathological factors pertaining to Costen's syndrome symptoms [w:] Cranio: The Journal of Craniomandibular Practice 2024 Jul;42(4)
P. Moczyński, Stawy skroniowo-żuchwowe. Diagnostyka i leczenie z wykorzystaniem terapii manualnej [w:] Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja 27 sierpnia 2024
G. Zieliński, B. Pająk-Zielińska, M. Ginszt, A Meta-Analysis of the Global Prevalence of Temporomandibular Disorders [w:] Journal of Clinical Medicine 2024 Feb 28;13(5)
