Zgryz przewieszony (ang. cross-bite edge-to-edge lub lateral cross-bite with overhang) nazywany jest potocznie przewieszeniem zębów. Jest to wada zgryzu bocznego, w której zęby górne są skierowane do wewnątrz, a zęby dolne wychodzą na zewnątrz poza ich naturalną linię. To stanowi właśnie formę przewieszenia zgryzu. Takie zaburzenie najczęściej dotyczy zębów bocznych, czyli kłów, przedtrzonowców lub trzonowców. W tym artykule sprawdzisz jakie powikłania może spowodować ten rodzaj wady i w jaki sposób można ją leczyć.
Czym jest zgryz przewieszony?
W prawidłowym zgryzie górne zęby zachodzą lekko przed dolne. W przypadku nieprawidłowego ukształtowania zgryzu, które ortodonci określają jako zgryz przewieszony, relacja jest odwrócona, czyli zęby dolne ustawiają się na zewnątrz w stosunku do górnych i z tej przyczyny wystają bardziej policzkowo. Zęby górne są natomiast schowane do podniebienia. To powoduje, że powierzchnie żujące górnych i dolnych łuków zębowych nie stykają się z sobą.
Zgryz przewieszony może występować jednostronnie (z prawej lub lewej strony), co dotyczy znacznej większości przypadków. Wada obustronna także jest możliwa, ale występuje rzadziej.
O zgryzie przewieszonym mówimy, gdy nieprawidłowo ustawione są wszystkie zęby boczne lub gdy nieprawidłowość dotyczy tylko pojedynczych zębów przedtrzonowych i/lub trzonowych.
Ortodonci rozróżniają też:
- zgryz przewieszony lewostronny – gdy zęby górne boczne zachodzą na dolne, tworząc charakterystyczne dla takich przypadków wady stopnie.
- zgryz otwarty przewieszony – stanowi kompilację dwóch wad: zgryzu otwartego, gdzie zęby nie mają z sobą styku, przez co powstaje się szpara niedogryzowa, oraz przewieszonego z bocznymi zębami górnymi, zachodzącymi na dolne. Taka postać wady jest zaburzeniem skomplikowanym.
Produkty powiązane
Jakie są przyczyny zgryzu przewieszonego?
Podobnie jak w przypadku innych wad, zgryz przewieszony może mieć podłoże genetyczne. Jego przyczyny mogą być związane także z zaburzeniami występującymi na etapie rozwoju i wzrostu w okresie dzieciństwa.
Zgryz przewieszony może powstać w wyniku
- nieprawidłowej pozycji pojedynczych zębów
- dysproporcji w szerokości łuków zębowych
- niewłaściwe ułożenie żuchwy
- nieskoordynowany proces wyrzynania zębów (sprawdź, które zęby wychodzą pierwsze)
Zgryz przewieszony jest często wadą czynnościową, ponieważ – jeśli dziecko uczy się gryźć asymetrycznie (czyli z większym obciążeniem jednej strony), szczęka i żuchwa rozwijają się nierówno. To pogłębia problemy i prowadzi do kolejnych zaburzeń.
Produkty powiązane
Jak się objawia zgryz przewieszony?
U osób ze zgryzem przewieszonym zęby nie stykają się symetrycznie. Dolne zęby boczne są bardziej wysunięte w stronę policzka. W konsekwencji pojawia się przesunięcie żuchwy w bok podczas gryzienia.
Przy zgryzie przewieszonym możliwe jest odczuwanie następujących symptomów:
- nierówny kontakt zębów podczas jedzenia
- uciekanie żuchwy na jedną stronę
- trudność w odgryzaniu twardszych produktów,
- częstsze przygryzanie policzka po jednej stronie (jeśli wada jest jednostronna)
Asymetria twarzy jest możliwa gdy zgryz przewieszony występuje w znacznym stopniu.
Co powoduje zgryz przewieszony?
Przyczyną rozwoju zgryzu przewieszonego może być kilka czynników, w tym także dziedziczne predyspozycje. Z kwestii anatomicznych należy wymienić:
- zbyt wąski łuk górny (np. wąska szczęka);
- zbyt szeroki łuk dolny;
- nieproporcjonalna budowa zębów (zanadto szerokie zęby dolne lub zbyt małe zęby górne);
- niewłaściwa wielkość lub funkcje języka
Zgryz przewieszony może powstać z powodu utraty pierwszego dolnego trzonowca, czyli szóstki. Odpowiadają za to pochylenia i przesunięcia pozostałych zębów, zmiana funkcji żucia i zwiększenie nacisku zęba górnego na policzkową stronę łuku. Zgryz przewieszony bywa też konsekwencją nasilonego tyłozgryzu.
Zgryz przewieszony może być wywołany także przez niewłaściwe nawyki w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, które zaburzają kształtowanie się jamy ustnej. Zaliczamy tu:
- ustawiczne oddychanie przez usta
- ssanie kciuka
- zbyt długie korzystanie ze smoczka
- przedwczesna utrata zębów mlecznych (sprawdź kiedy wypadają mleczaki)
- nieprawidłowe nawyki żucia (jednostronne żucie)
Zazwyczaj powstanie wady zgryzu jest konsekwencją współwystępowania kilku czynników jednocześnie. W przypadku problemów z rezygnacją ze smoczka, warto rozważyć zastosowanie smoczka ortodontycznego.
Odnotowywano też przypadki powstania wady w trakcie leczenia ortodontycznego, co było rezultatem niekontrolowanej rozbudowy szczęki.
Produkty powiązane
Zgryz przewieszony i wady współistniejące
Z reguły zgryz przewieszony nie jest wadą wyizolowaną, lecz jest diagnozowany wraz z innymi zaburzeniami. Specjaliści obserwują współwystępowanie tyłozgryzu całkowitego i zbytnie wychylenie, czyli protruzję siekaczy górnych w kierunku warg. Często występuje też tyłozgryz całkowity z silnym przechyleniem siekaczy górnych w stronę językową.
Powszechnym problemem towarzyszącym zgryzowi przewieszonemu, jest:
- zgryz głęboki (inaczej - nadzgryz)
- stłoczenia zębów
- zgryz krzyżowy całkowity po stronie przeciwnej
- laterogenia (asymetryczny przerost żuchwy)
Jakie problemy może powodować zgryz przewieszony?
Zgryz przewieszony, podobnie jak wiele innych wad zgryzu, nie jest tylko sprawą estetyki uśmiechu. Nieprawidłowości w ukształtowaniu jamy ustnej oddziałują na cały układ stomatognatyczny. Nierównomierne obciążenia podczas gryzienia i przeżuwania są przyczyną licznych dolegliwości, takich jak:
- problemy ze stawami skroniowo-żuchwowymi
- bóle promieniujące do żuchwy, głowy, skroni, uszu
- trzaski w stawie, przeskakiwanie, ograniczenia ruchomości
- ścieranie zębów, a tym samym osłabienie szkliwa
- większe ryzyko próchnicy i uszkodzeń
- nieefektywne przeżuwanie pokarmów i problemy trawienne (nieprawidłowy kontakt zębów sprawia, że jedzenie nie jest rozdrabniane właściwie, co utrudnia przyswajanie z przewodu pokarmowego)
- problemy periodontologiczne (nierówne przeciążenia prowadzą do recesji dziąseł, a nawet do rozchwiania zębów)
- zaburzenia rysów twarzy - przy braku leczenia wady zgryzu w wieku dziecięcym, szczęka i żuchwa rozwijają się nierównomiernie, a twarz staje się niesymetryczna.
Produkty powiązane
Zgryz przewieszony - leczenie
Zaklasyfikowanie wady zgryzu jako zgryz przewieszony wymaga konsultacji ze specjalistą. Ortodonta przeprowadza badanie wewnątrz- i zewnątrzustne badanie pacjenta,
analizę modeli diagnostycznych, zdjęcie RTG i analizę cefalometryczną. Bardzo dokładne obrazowanie pozwala uzyskać tomografia komputerowa CBCT.
Tak jak każdą inną wadę, zgryz przewieszony warto leczyć, by uniknąć dalszych powikłań z uzębieniem. Wybór aparatu ortodontycznego lub innych metod leczniczych, zależy od indywidualnych cech człowieka. Czas leczenia i jego przebieg zależą od wieku pacjenta i stopnia zaawansowania problemu.
Korekta zgryzu w dzieciństwie lub w wieku nastoletnim trwa krócej niż u dorosłych. Podczas leczenia zgryzu przewieszonego wykorzystywane są:
- aparaty stałe
- aparaty ruchome
- aparaty nakładkowe
Formą leczenia zgryzu przewieszonego u dzieci z zębami mlecznymi jest terapeutyczne szlifowanie zębów objętych wadą (inaczej stripping). Jeśli wadliwe ustawienie dotyczy pojedynczego zęba, można to skorygować za pomocą wyciągów ortodontycznych.
Tak zwany łuk Goshgariana to z kolei metoda leczenia, gdy wada obejmuje dwa sąsiadujące przedtrzonowce lub dwa trzonowce. Chirurgiczne leczenie zgryzu przewieszonego jest stosowane jedynie w przypadku bardzo zaawansowanych wad przy nieprawidłowościach szczęki i/lub żuchwy.
Produkty powiązane
Zgryz przewieszony - jak zapobiegać?
O zapobieganiu wadom zgryzu możemy mówić oczywiście w kontekście opieki nad dziećmi, bo to jest kluczowy czas, w którym rozwija się i kształtuje zarówno jama ustna, jak i cały układ kostny. Co jest ważne w takiej profilaktyce?
> regularne kontrole w gabinecie stomatologicznym (sprawdź jak często chodzić do dentysty)
> konsultacja z ortodontą
> rezygnacja ze smoczka
> unikanie długotrwałego karmienia butelką
> troska o zdrowie ogólne (szczególnie układ oddechowy ponieważ oddychanie przez usta bywa spowodowane chronicznymi infekcjami zatok i katarem)
> dbałość o zdrową dietę bogatą w wapń
> dostarczanie witaminy D ważnej dla rozwoju kości (sprawdź więcej o roli witamin i minerałów w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej)
|
Zacząłeś leczenia ortodontyczne lub się do niego przygotowujesz? Sprawdź porady dla nowych użytkowników |
Na naszym blogu znajdziesz wiele praktycznych wskazówek i fachowych artykułów:
> Aparat ortodontyczny a ciąża - 5 faktów
> Jak dbać o aparat ortodontyczny? Praktyczny poradnik
> Aparat ortodontyczny a dieta
W naszym sklepie znajdziesz wszystko, co jest niezbędne dla prawidłowej higieny jamy ustnej:
- szczoteczki soniczne
- nici dentystyczne i flossery
- pasty do zębów
- szczoteczki manualne
- płyny do płukania jamy ustnej
- końcówki do szczoteczek sonicznych i elektrycznych
Bibliografia:
T. Pinho, S. Gonçalves, D. Rocha, M. L. Martins, Scissor Bite in Growing Patients: Case Report Treated with Clear Aligners [w:] Children - Journal 2023, 10(4), 624
B. Rucińska-Grygiel, Scissors bite – epidemiology, etiology and methods of treatment [w:] Dental Forum 2014;XLII(1):93–98.
Min-Ho Jung, Treatment of severe scissor bite in a middle-aged adult patient with orthodontic mini-implants [w:] American Journal of Orthodontics & Dentofacial Orthopedics April 2011, Volume 139, Issue 4, Supplement S154-S165
